Wat sociale huurders en kandidaat-huurders bezighoudt
Gepost op 2025-06-12Bevindingen uit het jaarverslag van de Vlaamse ombudsdienst 2024
Het jaarverslag van de Vlaamse Ombudsdienst 2024 toont opnieuw hoe complex en frustrerend het woonbeleid kan zijn voor sociale huurders en kandidaat-huurders. In totaal kwamen er meer dan duizend klachten binnen over sociale huisvesting en woonpremies. De klachten gingen onder andere over gebrekkige communicatie, strakke administratieve deadlines, het uitblijven van herstellingen, de berekening van de huurlasten en het niet kunnen volgen van de eigen plaats op de wachtlijst.
Woonmaatschappijen
De ombudsdienst geeft aan dat de woonmaatschappijen zich door de grote fusieoperatie in 2023 opnieuw moesten organiseren. Sommige huurders voelen zich daardoor minder goed geholpen. De woonmaatschappijen krijgen vooral klachten over samenlevingsproblemen zoals geluidsoverlast en over technische problemen zoals het uitblijven van herstellingen.
Ook de onredelijk lange wachtlijst van bijna 200.000 alleenstaanden en gezinnen stoot tegen de borst. Sinds 2024 bestaat er een digitaal inschrijvingssysteem: het Centraal Inschrijvingsregister (CIR). Daarmee kunnen mensen zich online inschrijven voor een sociale woning of hun gegevens aanpassen of bevestigen. Maar de ombudsdienst stelt dat dit systeem nog niet goed werkt. Nochtans is dit cruciaal voor burgers met woonnood. De ombudsdienst is dan ook erg kritisch: “Het is geen goede bestuurspraktijk dat er onredelijk lange wachtlijsten bestaan. Rechten toekennen maar ze niet kunnen garanderen zet druk op het vertrouwen van de burger in de overheid. De procedures moeten transparant en klantvriendelijk zijn. Maar dat zijn ze op vandaag niet. Dit ondergraaft de legitimiteit van het systeem. Niet alleen het jarenlang moeten wachten, maar ook de onvoorspelbaarheid en ondoorzichtigheid van het systeem, geven de indruk dat wachtenden een speelbal van het lot zijn en dat toewijzing arbitrair verloopt, hoezeer dat in de realiteit ook niet het geval is. Wachtlijsten voor sociale huurwoningen moeten een open boek zijn, zeker voor wachtenden en hun hulpverleners. Ook de woonmaatschappijen moeten hierover goed kunnen informeren.”
Daarnaast stelt de ombudsdienst dat er een mismatch is tussen vraag en aanbod van sociale woningen. Terwijl 25% van de wachtende gezinnen nood heeft aan een woning met minstens vier slaapkamers, zijn die maar bij 6,4% van de sociale woningen aanwezig. Aan de andere kant bestaat bijna de helft van de wachtlijst uit alleenstaanden, terwijl maar 24% van de woningen een studio of éénslaapkamerappartement is.
De ombudsdienst kreeg onder meer ook klachten over de weinig flexibele bezettingsnormen waar vaak gezinnen met kinderen de dupe van zijn, de moeilijke en onduidelijke toewijzingen en de leegstand van sociale woningen.
Premies en tegemoetkomingen
De ombudsdienst is positief over het feit dat voor de huursubsidie de verplichte inschrijving op de wachtlijst voor een sociale woning niet langer vereist is. Hierdoor krijgen mensen meer ademruimte om op de private markt een kwaliteitsvolle woning te huren. De huursubsidie ondersteunt mensen met een beperkt inkomen bij het vinden van een kwalitatieve woning.
Bij de huurpremie (voor wie al langer dan 4 jaar op de wachtlijst voor een sociale woning staat) blijft die wachtlijstverplichting echter bestaan – met vaak schrijnende gevolgen. Zo is er de situatie waarbij een OCMW-medewerker een kandidaat-huurder bij de verkeerde woonmaatschappij inschreef waardoor de wachttijd voor de huurpremie niet begon te lopen.
Ook de woningkwaliteitsvoorwaarde en de strikte deadlines zorgen soms voor problemen.
De Vlaamse Ombudsdienst roept op tot meer billijkheid en rechtszekerheid in het toekennen van woonpremies en subsidies. Een soepelere houding bij fouten, langere beroepstermijnen, en duidelijke informatie zijn daarbij essentieel.