Dak- en thuisloosheid geteld: en nu naar beleid!

Gepost op 2021-04-16

Uit cijfers van de Koning Boudewijnstichting blijkt dat dak- en thuisloosheid doorheen heel Europa toeneemt. Vergelijkbare gegevens die het fenomeen in kaart brengen ontbraken tot nu toe voor België, maar zijn nodig om zicht te krijgen op de omvang en de aard van de groep dak- en thuislozen, om een effectieve aanpak van dak- en thuisloosheid mogelijk te maken.

Wie zijn de dak- en thuislozen? Wat zijn hun profielkenmerken? Wat is de minder zichtbare kant van het fenomeen? De Koning Boudewijnstichting en onderzoekers van LUCAS KULeuven en de Uliège hebben samen met partners in de steden Gent, Aarlen, Luik en de provincie Limburg dak- en thuislozen geteld om deze vragen te beantwoorden.

De belangrijkste conclusies

Naar aanleiding van het rapport zijn enkele belangrijke conclusies te trekken:

De Brusselse ervaring toont een stijging van 28% van het aantal dak- en thuislozen op het grondgebied van de hoofdstad, alle categorieën samen, in vergelijking met het aantal getelde personen in 2018. Het probleem treft dus meer mensen, een tendens die ook op Europees niveau wordt waargenomen.
Op straat slapen is een realiteit in België. Hoewel het meer voorkomt in de grote steden, bestaat het ook elders. Slapen op onconventionele plaatsen (garages, tenten, kraakpanden, enz.) is voor veel mensen een dagelijkse realiteit.
De tellingen in Gent, Aarlen, Luik en de provincie Limburg brachten ‘verborgen’ dakloosheid aan het licht: mensen die gedwongen zijn tijdelijk bij vrienden of familie te verblijven. De dakloze personen die we in de openbare ruimte zien, vormen dus slechts het topje van de ijsberg.
Dak- en thuisloosheid is niet alleen een probleem in grote steden. Ook in kleinere steden zijn er mensen die zich in deze situatie bevinden.
Sinds 2014 is de tendens tot spreiding over het grondgebied van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest steeds duidelijker: dak- en thuislozen verplaatsen zich van het stadscentrum en de omgeving van de drie grote stations naar de Brusselse gemeenten.
Eveneens verontrustend is het grote aantal dak- of thuisloze kinderen. In de grote steden brengen kinderen de nacht door op straat of op onconventionele plaatsen. Veel kinderen bevinden zich ook in een situatie van niet-zichtbare dakloosheid. Opvallend is bovendien het hoge aantal jongvolwassenen (18-25 jaar) in deze situatie, binnen de gehele getelde populatie.
Een deel van de betrokkenen heeft een verleden in de institutionele zorg (b.v. jeugdzorg, psychiatrie, gevangenis, enz.). Het verband tussen dak- of thuisloosheid en gezondheidsproblemen is opvallend.
Een aanzienlijk deel van de ondervraagden is al meer dan een jaar dak- of thuisloos en zonder woning.
Er zijn grote verschillen afhankelijk tussen de bestudeerde locatie als het gaat over de nationaliteit en het statuut van de personen die dak- of thuisloosheid zijn.
De doelgroep die zeker baat zou kunnen hebben bij ‘Housing First’-ondersteuning (een vernieuwende aanpak waarbij de toegang tot huisvesting voor dak- en thuislozen de eerste stap in hun sociale integratie is) is overal geïdentificeerd.

In onderstaande video een reactie van het terrein op het onderzoek en de resultaten.

Maatregelen in lokaal beleid

Hoe nu verder? De betrokken steden kunnen de beschikbare gegevens nu al gebruiken om hun lokale beleid ter bestrijding van dak- en thuisloosheid aan te passen, bijvoorbeeld aan de hand van de Handleiding voor lokale besturen die is opgesteld naar aanleiding van het onderzoek. Dit is al het geval in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, in Gent en de stad Leuven, die actieplannen hebben opgesteld om dak- en thuisloosheid te bestrijden.

In alle gevallen blijft het belangrijk om de samenstelling van de groep dak- en thuislozen in onze steden en gemeenten goed te kennen, om gericht beleid te kunnen maken op maat van de verschillende doelgroepen. Een verdere uitrol van de Housing First-aanpak is daarbij een belangrijke stap om chronische dak- en thuisloosheid aan te pakken.

De complete resultaten van de volledige telling en meer informatie is te vinden via de website van de Koning Boudewijnstichting en op de website van het Steunpunt tot Bestrijding van Armoede, Bestaansonzekerheid en Sociale Uitsluiting.