Precaire situatie sekswerkers op de huisvestingsmarkt

Gepost op 2021-11-09

Het is geen geheim dat sekswerkers in België, maar ook elders, een kwetsbare doelgroep vormen op allerlei gebieden. De huisvesting van deze groep blijft daarbij meer dan eens onderbelicht. Nochtans worden zij geconfronteerd met een waaier van problemen op de huurmarkt. Onlangs kopte de pers nog dat een zeventigjarige man uit Gent was aangehouden als kopstuk in een onderzoek naar mensenhandel en prostitutie. De man verhuurde verschillende krotwoningen in Gent en Sint-Niklaas om daar prostituees in onder te brengen, waarbij ook een deel van hun opbrengsten werd opgeëist.

Violett (Ghapro vzw) is een organisatie die sekswerkers omkadert en ondersteunt en hun problemen aan de kaak stelt. De organisatie heeft vestigingen in Antwerpen en in Gent. Wij gingen in (digitaal) gesprek met Anne Vercauteren, sociaal hulpverlener bij Violett, over ervaringen die zij uit eerste hand vernam.

Waarin bestaat de concrete woonoplossing van sekswerkers op de huurmarkt doorgaans?

Anne Vercauteren: Onze doelgroep maakt net zoals iedereen gebruik van de reguliere huurmarkt. Een groot deel is economische migrant. Ze zijn volatiel en reizen door van stad naar stad. Het zoeken van een verblijfplaats voor korte tijd en in een vreemde stad is vaak moeilijk. Wanneer zij huren op de private markt, maken ze vaak gebruik van facilitators. Dit kunnen vriendjes zijn, andere sekswerkers of mensen uit hun netwerk. Deze personen huren een of meerdere appartementen, verdelen deze in aparte units of stellen een bed beschikbaar. En tegen betaling kan iemand daar dan tijdelijk verblijven. Je kan je voorstellen dat daar wel eens misbruik van wordt gemaakt en dat de huur niet altijd in verhouding staat met de kwaliteit die men krijgt. Maar er wordt ook woongelegenheid gezocht via het huren van een kamer in een hotel of via Airbnb.

Met welke problemen worden zij geconfronteerd als het over hun huurwoning gaat? En krijgen sekswerkers dikwijls te maken met wat men – soms in te ruime zin gebruikt – huisjesmelkers noemt?

Anne Vercauteren: Sekswerkers zijn in België geen erkende beroepsgroep. Zij hebben geen arbeidscontract en dus geen arbeidsrechten. Alles rond sekswerk zit in België in een grijze, niet gereguleerde zone. Om dit te omzeilen werken sekswerkers soms met een horecacontract of onder de noemer van massage. Maar dit soort contracten komt niet overeen met het werk dat men eigenlijk doet. Meestal kunnen sekswerkers geen loonfiche voorleggen. En zoek zonder loonfiche maar eens een deftig appartement!
En zo komen zij terecht in het onderste segment van de huurmarkt, bij huiseigenaars of facilitators die misbruik maken van hun zwakke uitgangspositie en ongeoorloofde winsten maken. Wanneer eigenaars weten dat zij in de prostitutie werken, maakt dat hen nog extra kwetsbaar voor uitbuiting en misbruik. Malafide huiseigenaars maken hun eigen regels en wetten. En wanneer je weet dat het vinden van een woning onbegonnen werk is, dan leg je je daar bij neer. De kwaliteit van de woning laat ook vaak te wensen over. Energiekosten lopen op door slechte isolatie en herstellingen worden niet uitgevoerd. De waarborg wordt cash betaald. Huiseigenaars staan hier vaak in een machtspositie en sekswerkers hebben niets om op terug te vallen.

Kunnen zij met woningproblemen bij de verhuurder terecht? Als dat niet mogelijk is, komen ze dan met gebreken of klachten tot bij de bevoegde instanties?

Anne Vercauteren: Een groot deel van de sekswerkers zijn van vreemde herkomst. Ze begrijpen niet hoe de huurwetgeving in elkaar zit en zijn dus niet op de hoogte van hun rechten. Maar niet alleen sekswerkers van vreemde origine zijn slecht geïnformeerd. Voor veel van onze cliënten is de huurwetgeving een kluwen en een ver-van-mijn-bed-show. Zij ondertekenen een contract zonder goed te weten wat hun rechten maar ook hun plichten zijn. Problemen met herstellingen, niet terugbetaalde waarborgen, opzeggingsvoorwaarden die niet worden nageleefd, enzoverder, komen wij vaak tegen. Ze komen meestal naar ons toe als het al te laat is en de problemen zich hebben opgestapeld. We proberen preventief te werken door onze cliënten goed te informeren over opzeggingstermijnen en andere verplichtingen die eigen zijn aan huren. Ook is er een grote groep die geen huurcontract heeft maar ergens op een plekje verblijft, enkel op basis van mondeling gemaakte afspraken. Zij staan dus nergens en kunnen van de ene op de andere dag uit huis worden gezet. Naar gelang van de problematiek nemen wij dan contact op met andere instanties en ondersteunen wij hen in het hele proces, tot zelfs aan de vrederechter toe.

Welke hulpverlening kunnen jullie vanuit Violett bieden na melding van bepaalde huisvestingsproblemen?

Anne Vercauteren: Voor cliënten met een huurcontract kunnen wij bij de huurdersbond terecht, maar voor diegenen zonder contract kan je enkel maar rekenen op de goodwill van de verhuurder. We nemen contact op met de verhuurder om in naam van onze cliënt te onderhandelen en te bemiddelen. Wanneer de woonsituatie zo slecht en onveilig is en onze cliënt hiermee akkoord gaat, nemen we contact op met andere instanties, bijvoorbeeld met Woonkwaliteit stad Antwerpen of zelfs met de politie.
We zorgen voor de administratieve ondersteuning, zoals het schrijven van een opzeggingsbrief of van de dringende aanvraag tot de nodige herstellingswerken of de teruggave van de huurwaarborg…. Daarnaast zijn er cliënten die ingeschreven zijn op de wachtlijst voor een sociale woning. Zijn er hier vragen over of is er administratie nodig, dan nemen wij dat ook op ons.

Welk advies heb je ten slotte voor de beleidsmakers of welke maatregelen zouden volgens jou moeten worden genomen om de huisvestingssituatie van sekswerkers te verbeteren?

Anne Vercauteren: Laat de doelgroep gebruik maken van woongelegenheden waarbij het mogelijk is om voor een korte termijn te huren. Zorg voor een kwaliteitsvol aanbod zodat facilitators of huisjesmelkers buiten spel worden gezet. Geef meer toegang tot sociale huisvesting voor diegenen die er recht op hebben en zorg voor een beter gereguleerde private huurmarkt. En wat ons als hulpverleners het meest frustreert, is om te zien in welke omstandigheden onze cliënten soms wonen. Zij betalen daar een hoge prijs voor maar krijgen in verhouding veel te weinig terug. Sanctioneer huisjesmelkers, want nu staan we met de rug tegen de muur. We kunnen zelden iets ondernemen omdat onze cliënten dan schrik hebben dat ze op straat worden gezet en dat is zo onrechtvaardig.

Deze bijdrage werd gepubliceerd in huurdersblad editie 246 (maart-april-mei 2021).