Verslag van een razend interessant VIVAS-congres voor sociale huurders

Gepost op 2022-06-21

Op zaterdag 11 juni kon VIVAS, na twee annulaties omwille van covid, eindelijk opnieuw 150 sociale huurders en andere geïnteresseerden verwelkomen op het congres voor sociale huurders. VIVAS, het netwerk van sociale huurders, organiseert jaarlijks dit congres in samenwerking met het Vlaams Huurdersplatform. Met ‘Van sociale huisvestingsmaatschappij naar woonmaatschappij: de toekomst van de sociale huurder’ koos VIVAS opnieuw voor een actueel thema.

De deelnemers werden verwelkomd door Joy Verstichele (Vlaams Huurdersplatform) en door Danielle Vernimmen (VIVAS, zie foto) die dit voor de eerste keer als kersverse woordvoerder van VIVAS met verve deed. Presentatrice Annabelle Van Nieuwenhuyze leidde iedereen gezwind door de voormiddag.

De aftrap was voor Luc Desmedt (Vlaamse Maatschappij voor Sociaal Wonen) die een beknopte toelichting gaf over de vorming van de woonmaatschappij. Tegen 2023 wil men de huidige sociale huisvestingsmaatschappijen (SHM’s) en sociale verhuurkantoren (SVK’s) samenvoegen tot één woonactor per gemeente. Van de 134 sociale verhuurders blijven er dan nog 42 over (zie kaartje met werkingsgebieden). Het is duidelijk dat dit een serieuze reorganisatie betreft met veel fusies die een impact hebben op het patrimonium, het personeel, de huurders en de kandidaat-huurders. Het samenbrengen van de SVK- en SHM-activiteiten moet het mogelijk maken om expertise te delen en schaalvoordelen te creëren. Het is in elk geval de bedoeling dat deze reorganisatie de (kandidaat-)huurders ten goede komt. Op welke manier de individuele woonmaatschappijen dit verder zullen invullen is nog niet duidelijk. Er blijven dus nog meer vragen open dan er al antwoorden zijn.

Politieke keuzes

Daarna werden de spotlights gericht op de minister van wonen, Matthias Diependaele. Hij haalde alles uit de kast om in 15 minuten tijd de deelnemers te overtuigen van zijn beleid. Over wat de mogelijke effecten zullen zijn van deze hervorming op de huurprijs deed hij geen uitspraak. Hij erkende wel dat er eerst een vertraging zal ontstaan bij het renoveren van woningen en het realiseren van nieuwe projecten. Op termijn zal deze reorganisatie de groei van het patrimonium alleen maar ten goede komen. Daarnaast verduidelijkte hij waarom hij bepaalde nieuwe verplichtingen voor sociale huurders invoert of voorstelt. Dit alles kadert volgens de minister in een rechtvaardig systeem waar sociale woningen toekomen aan hen die het écht nodig hebben. Dat de minister een goede spreker is, dat wisten we al. Zijn betoog klonk logisch en aannemelijk.

Maar dan doet Erik Vlaminck, alias Dikke Freddy, ons met zijn rake humoristische brieven opnieuw nadenken. Zijn eerste brief richt hij rechtstreeks tot Matthias Diependaele, ‘minister van de zwarte lijst’. Zijn tweede brief, die hij speciaal schreef voor dit congres, is gericht aan burgemeester Bart De Wever en baas van minister Diependaele. Dikke Freddy deelt de blik van iemand die al jaren op de wachtlijst staat en geen verbetering ziet. Nochtans gelooft hij dat het kan. Als de politiek het wil.

Tijd om dat af te toetsen in een politiek gesprek waar Maxim Veys (Vooruit), Vera Jans (CD&V), Sarah Smeyers (N-VA) en Lies Corneille (Groen) hun visie geven over de vorming van de woonmaatschappijen en sociaal wonen in het algemeen. Verschillende thema’s komen aan bod. Het gaat over de middelen voor sociaal wonen en het bouwen van sociale woningen. Maar het gaat ook over de mensen die er wonen: het belang van een goede dienstverlening en hun betrokkenheid bij de werking. Ook het imago van sociaal wonen kwam aan bod. Het was een geanimeerd gesprek waarbij op sommige momenten de gemoederen zelfs hoog opliepen. Ook de huurders kwamen geregeld tussen om hun standpunt te delen of om verduidelijking te vragen.

Maar over een aantal zaken was iedereen het wel eens: er is dringend nood aan méér sociale woningen en de beeldvorming over sociaal wonen moet beter. En zeker ook niet te vergeten: de stem van de sociale huurder is belangrijk in dit debat. Want zijn het niet net zij die deskundig zijn als het over sociaal wonen gaat?

De aanwezigheid van de minister en de politieke vertegenwoordigers werd enorm geapprecieerd. De huurders hopen dat ze in de toekomst nog vaak met hen in gesprek kunnen gaan. Met het woonlied sloten we het voormiddaggedeelte in samenhorigheid af.

Werkgroepen en wandelingen

Na een smakelijke lunch konden de aanwezigen kiezen tussen drie workshops, een wandeling of een bezoek aan een lokale sociale woonwijk.
In werkgroep 1 gingen we na wat de impact van een fusie kan zijn op de (kandidaat-)huurders. Dit gebeurde in gesprek met Patricia Booten, directeur van CNUZ. Deze huisvestingsmaatschappij voerde enkele jaren geleden een fusie door waardoor het werkingsgebied uitgebreid werd. Dit heeft op een aantal punten de werking zeker verbeterd (vb herstellingen verlopen vlotter), maar voor de huurders is het bijvoorbeeld niet altijd evident om tot aan het hoofdkantoor te komen. Daarnaast luisterden we naar het verhaal van Mechelen. Tanya Cleven lichtte toe hoe ver ze ondertussen staan met de integratie van de werking van SVK en SHM. Daarnaast zijn er ook reeds stappen gezet voor overname van sociale woningen van de stad. Toch hebben ook nog een tweetal andere sociale huisvestingsmaatschappijen woningen in Mechelen. Dit alles toont aan dat het geen evidente oefening is. Ze proberen wel elke stap zo duidelijk mogelijk te communiceren naar de huurders via huisbezoeken, huurderskrant,…

In werkgroep 2 gingen we in gesprek met Leen Deraedt (SHM Providentia), Geraldine Serras (OCMW Gent) en Peter Heirman (Netwerk tegen Armoede) over hoe sociaal de woonmaatschappij van de toekomst nog zal zijn. We stonden stil bij de voor- en nadelen van de hervorming, de begeleiding en ondersteuning van huurders, de toegankelijkheid van de sociale huur, de woonzekerheid voor de huurders en bij het nieuwe toewijssysteem.

In een derde inhoudelijke werkgroep stond de betaalbaarheid van de sociale huur centraal. Ludwig Lemmens (Vlaamse Maatschappij voor Sociaal Wonen) gaf toelichting over de evolutie van de huurprijzen, het gesubsidieerde aandeel van een sociale woning,… van zowel het SHM als het SVK-systeem . Waar mogelijk staafde hij dit met cijfers. Daarnaast stond hij ook stil bij de financiering van beide systemen. Wat de impact van de vorming van woonmaatschappij zal zijn, is nog niet helemaal duidelijk. In eerste instantie zal het financieel systeem van de SVK’s naast dat van de SHM’s blijven bestaan binnen de nieuwe woonmaatschappij. Op een gegeven ogenblik zal men ongetwijfeld naar 1 systeem gaan. Op dat moment zal men de financiering en financiële draagkracht van de woonmaatschappijen integraal opnieuw moeten bekijken. Of er een financiële impact zal zijn voor de sociale huurders kan op dit ogenblik niemand zeggen.

Andere deelnemers kozen voor het bezoek aan een sociale woonwijk onder begeleiding van de medewerkers van Dijledal. Een laatste groep deed een stadswandeling in Leuven. De gids gaf uitleg over ‘sociaal Leuven’, hoe armen doorheen de eeuwen probeerden te overleven in Leuven.

Iets na 16u kon iedereen samen het glas heffen op een geslaagde dag en een goede gezondheid! Moe maar voldaan vertrokken de aanwezigen opnieuw naar huis. Tot volgend jaar!

We danken de stad Leuven en de provincie Vlaams-Brabant voor hun financiële ondersteuning, de medewerkers van Huurdersbond Vlaams-Brabant voor de extra organisatorische ondersteuning op de dag zelf. Uiteraard danken we ook alle sprekers voor hun deskundige bijdragen.